In de overgang

Volgens mij bestaan er, naast het taboe over het spreken over psychische kwetsbaarheid, nog een paar andere flinke taboes in onze huidige maatschappij. Een daarvan wil ik graag in dit blog delen; en dat taboe is het bespreekbaar maken dat je als vrouw in de overgang bent en dat je daaronder lijdt.

Sinds ik zelf weet dat ik in de overgang ben, worstel ik met de keuze of ik er open over ben of dat ik kies voor de “niet zo zeuren want het is maar een fase” houding. Lastig, want ik wil vooral niet oud en zeurderig zijn of lijken. En de overgang lijkt hier door de maatschappij wel direct aan gekoppeld te zijn. Voor mij is het een zoektocht om te bepalen of ik over dit onderwerp net zo open durf te zijn als over mijn psychische kwetsbaarheid.

De overgang is (inderdaad) een fase in het leven van de vrouw waarin je merkt dat je menstruaties onregelmatig(er) worden en dat deze uiteindelijk helemaal wegblijven. Maar dat is zeker niet het enige wat er gaande is in het vrouwenlichaam. Onder invloed van het steeds verder afnemen van de oestrogeenproductie (waarbij er sprake is van een afname van tot wel 80% in 10 jaar!) kan er vaak een breed scala aan psychologische, sociale en fysieke klachten ontstaan.

De meeste vrouwen komen in de overgang tussen hun 45ste en 55ste jaar, en soms zelfs ook nog veel eerder. De periode van de overgang kan 10 jaar duren maar er zijn ook vrouwen die tot het einde van hun leven in de overgang blijven. Van de circa 1,2 miljoen vrouwen in de overgang heeft 80 procent er in meer of mindere mate last van.

Veel vrouwen weten niet dat de klachten van de overgang veel complexer kunnen zijn dan bijvoorbeeld het hebben van opvliegers alleen.

Het kan in de overgang naast die beroemde opvliegers o.a. gaan om stemmingswisselingen, depressies, slecht slapen en pijn in je gewrichten en spieren. Ook kun je last hebben van libidoverlies, brainfog, weinig interesse hebben in iets, zwaarder worden, vermoeidheid, vergeetachtigheid, blaasproblemen, droge huid, of haargroei op plaatsen waar dit niet gebruikelijk is. En deze lijst van klachten is nog maar een kleine opsomming.

Doordat vrouwen niet weten dat er bij hen sprake is van overgangsproblemen, blijven ze vaak maar in stilte “aantobben” met hun ,door anderen als vaag afgedane, klachten. Vrouwen die in deze leeftijdsfase met bijvoorbeeld psychische klachten naar de huisarts gaan, krijgen vaak eerder het stempel burn-out, terwijl achteraf blijkt dat er sprake is van de overgang.

De overgang kan enorm veel impact hebben op je dagelijks functioneren. Het kan effect hebben op hoe je op je werk functioneert maar het kan ook een stempel drukken op je relatie.

Uit onderzoek blijkt dat 34 % van het ziekteverzuim bij vrouwen tussen 45 en 60 jaar komt door overgangsklachten. Dit kost de maatschappij 2,1 miljard euro per jaar (bron CBS). Het is dus (onder nadere) hierdoor dat de overgang niet alleen vrouwen aangaat maar de gehele maatschappij.

Niet elke vrouw lijdt er evenveel onder als de ander. Sommige vrouwen zien er juist alleen maar kansen in. Je kunt, omdat je geen eisprong meer hebt, ook niet meer zwanger worden en je hebt geen last meer van die vaak vervelende, maandelijkse menstruaties waar je altijd rekening mee moest houden. Ook ga je vaak, als je kinderen hebt, een nieuwe periode in in je leven. De kinderen zijn tegen de tijd van jouw overgang inmiddels vaak wat ouder en op dat vlak kan je je vrijheid dan weer een beetje terug krijgen.

Dit kunnen inderdaad fijne aspecten zijn van de overgang maar ze wegen vaak niet op tegen de klachten die vrouwen daarnaast ervaren.

8o % van de vrouwen heeft dus wel degelijk klachten maar praat er liever niet over. Want het lijkt nog steeds “not done” te zijn om je over deze zaken uit te spreken. Er komen wel wat vrouwen in de media die zich er min of meer over uitspreken middels bijvoorbeeld podcasts of theatershows maar om dit “zomaar” te bespreken met elkaar lijkt nog steeds bij veel vrouwen niet aan de orde, laat staan dat je het met je werkgever bespreekt.

Nu ik zelf weet dat ik in de overgang ben, ondervind ik ook aan den lijve dat het niet echt gebruikelijk is om er over te praten. Er wordt altijd een beetje lacherig over gedaan en er wordt snel overheen gepraat. Maar omdat deze fase wel een derde van je leven kan duren, lijkt het toch beter om het er wel over te hebben. Al is het maar alleen om (h)erkenning te kunnen vinden bij lotgenoten en/of een verklaring te krijgen voor waarom je met zoveel vage, niet te duiden klachten rondloopt. Bij mij bleek deze (h)erkenning uiteindelijk de sleutel naar een stap voor stap-acceptatie te zijn.

Bij mij kwam het besef dat ik in de overgang zat een aantal jaar geleden. Ik werd destijds plots midden in de nacht klaarwakker. En dit werd een nachtelijks terugkerend patroon. Nacht na nacht werd ik zomaar, vanuit het niets, wakker. Mijn adrenaline ging aan en ik stond paraat. Klaar om mijn hele “to do lijst” van mijn werk af te werken. Ik kreeg het advies van iemand om dat dan gewoon maar te doen. “Ga er gewoon uit en aan de slag, dat wakker liggen was toch nergens goed voor?” Dus stond ik op om vol goede moed aan de gang te gaan. Echter, tegen de tijd dat ik echt kon beginnen met werken met mijn cliënten, was ik al weer kapot. Heel succesvol was dit dus niet.

Naast de slapeloosheid kreeg ik ook andere vage, fysieke klachten, met name pijn in mijn spieren en gewrichten. Psychische klachten dienden zich gelukkig niet aan, daar had ik mijn portie waarschijnlijk al van gehad. Sterker nog, ik voelde me ondanks alles rustiger en meer in balans.

Ik sprak er op een gegeven moment over met een familielid. Zij had zich inmiddels grondig verdiept in de overgang en wist me veel te vertellen over welke klachten je allemaal kunt krijgen maar ook dat je er iets aan kunt doen. Zo kan je een overgangsconsulente raadplegen, je leefstijl inclusief voedingspatroon aanpassen, supplementen slikken en eventueel, als de klachten te pittig zijn, (bio-identieke) hormonen gaan gebruiken.

Sinds dit gesprek loop ik nog steeds bijna dagelijks met een ontploft hoofd rond en blijf ik allerhande rare klachten hebben. Ik ben inmiddels wel op advies van een gynaecoloog bio-identieke hormonen gaan gebruiken. Mijn slaap is nog steeds een uitdaging (dit is een understatement) en de pijn in spieren en gewrichten is nog steeds aanwezig. Mijn stemming is echter opperbest en ik voel me eigenlijk vrijer dan ooit.

Ik blijf wel zoeken naar optimalisatie van mijn situatie omdat ik vooral het slechte slapen niet kan accepteren. Ik heb inmiddels op social media een fijne groep lotgenoten gevonden waar ik heel veel kennis en begrip aantref over de overgang. Doordat je weet waardoor het kan komen, kan je de klachten net iets beter verdragen. Zo ervaar ik het tenminste nu. En door het er met anderen over te hebben wordt het ook stukje bij beetje normaler om er over te praten. En ik zie dat steeds meer mensen dat ook gaan doen, zelfs mijn werkgever schenkt er aandacht aan, al is het mondjesmaat.

Ik gun iedere vrouw van boven de 40 een familielid of iemand in haar netwerk die openlijk met haar over de overgang wil praten. Het heeft mij de ogen geopend waardoor de overgang naar de nieuwe fase in mijn leven geen al te groot gevecht meer hoeft te zijn.